دستورالعمل ها و مستندات

کتابها و منابع آموزشی

مقالات

نمودارها و نقشه های سرطان

لینکها و منابع بین المللی

آموزش ثبت سرطان

نرم افزارها و اطلاعات

عکس و فیلم

اخبار

ثبت سرطان جمعیتی

مقدمه
سرطان دومین علت مرگ ومیر درایران می باشد و با وجود روند افزاینده ای که در بروز این بیماری وجود دارد، بزودی اولین علت مرگ و میر در کشور خواهد بود. اولین اقدام برای برنامه ریزی و کنترل سرطان، اطلاع از وضعیت بروز و شیوع سرطان ها و روند زمانی و توزیع جغرافیایی آن می باشد که در قالب برنامه ثبت سرطان حاصل می شود. بنابراین اولین و مهمترین مرحله در برنامه ریزی و کنترل سرطان راه اندازی و توسعه برنامه ثبت سرطان می باشد.
صرف نظر از نام ساده آن که صرفا ثبت اطلاعات بیماران مبتلا به سرطان را تداعی می کند، این برنامه نیاز به دانش فنی و ابعاد اجرایی وسیع دارد و تلاشهای منسجم و فراوانی برای دستیابی به امار دقیق سرطان ها نیاز می باشد.
ثبت سرطان انواع مختلف دارد و بر اساس اهدافی که در هر برنامه وجود دارد محتوا و ابعاد آن تغییر می کند. در دنیا سازمانهای مختلفی به موضوع ثبت سرطان توجه کرده اند و برنامه های متعدد ملی و بین المللی برای دستیابی به این مهم وجود دارد. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مهمترین مرجع بین المللی برای ثبت سرطان است که به امر ایجاد و توسعه ثبت سرطان در کشورهای مختلف دنیا می پردازد.
در کشور ما، تلاشهای پراکنده ای برای ثبت سرطان صورت گرفته است. مهمترین آنها برنامه ای است که در منطقه شمال کشور با همکاری آژانس بین المللی تحقیقات سرطان انجام شد و منجر به انتشار گزارشهای ویژه در خصوص سرطان در ایران بخصوص موضوع سرطان مری در شمال ایران شد.
با تصویب قانون ثبت سرطان در سال 1363، وزارت بهداشت مسول جمع آوری و ثبت سرطان در کشور شده و تلاشهای متعددی برای انجام ثبت سرطان انجام داده است. متاسفانه بیشتر این تلاشها ناموفق بود. در سال 1393 با همکاری معاونتهای بهداشت، درمان و تحقیقات و فناوری دبیرخانه برنامه ملی ثبت سرطان جمعیتی در کشور تاسیس شد و با راه اندازی مراکز ثبت سرطان در دانشگاههای کشور موفق به ثبت و گزارش سرطان ها در کشور شد و اولین گزارش برنامه که مربوط نتایج سال 1393 می باشد منتشر شده و دومین گزارش جامع که تجمیع سه سال تلاش دبیرخانه برنامه می باشد با همکاری آژانس بین المللی تحقیقات سرطان منتشر شده و آمار دقیق سرطان در استانهای مختلف کشور را منتشر کرده و وضعیت سرطان را تا سال 2025 پیش بینی کرده است.

سال شروع برنامه	وقايع
1329	اجرا طرح ثبت اطلاعات بيماران در انستيتو کانسر
1346	اجراي برنامه ثبت سرطان بابل با همکاري دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکي تهران و IARC
1347	اجرا برنامه ثبت سرطان شهر شيراز با همکاري دانشگاه علوم پزشکي شيراز
1363	تصويب قانون ثبت موارد سرطان در مجلس شوراي اسلامي
1383-1388	اجراي برنامه ثبت سرطان پاتولوژي و انتشار گزارش‌هاي سالانه وضعبت سرطان در کشور
1377-1385	اجرا برنامه ثبت سرطان شهرجمعيتي شهر تهران توسط انستيتو کانسر
1386	اجراي برنامه ثبت سرطان جمعيتي در استان‌هاي گيلان، مازندران، گلستان، اردبيل و کرمان توسط مرکز تحقيقات گوارش و کبد د ع پ تهران
1386	اجراي ثبت سرطان جمعيتي در پنج استان کشور توسط پژوهشكده گوارش و كبد
1395	انتشار اولين گزارش رسمي از کشور (استان گلستان) در کتاب Cancer in Five Continents
1388	اجراي ثبت سرطان جمعيتي در 20 استان کشور توسط وزرت بهداشت (ناموفق)
1393-1394	اجراي برنامه ملي ثبت سرطان جمعيتي در 10 استان منتخب توسط معاونت تحقیقات و فن آوری وزارت بهداشت
1395	تفاهم نامه سه جانبه بين معاونت تحقيقات، بهداشتي و درمان و اجراي برنامه ملي ثبت سرطان جمعيتي

همچنین با ارائه گزارش آمار سرطان ها باعث گزارش دقیق آمار سرطان ایران در پورتال بین المللی ثبت سرطان Global Cancer Observatory شد. اینک با مراجع به این سایت می توان دقیق ترین آمار بروز را درمورد سرطان ها در ایران بدست آورد.

شاخص	مردان	زنان	هر دو جنس
جمعیت ایران در سال 1400	42408406	41584547	83993953
تعداد بیمار مبتلا به سرطان	70704	60487	131191
میزان بروز سرطان در هر 100 هزار نفر (استاندارد شده سنی)	165	139	7/152
خطر ایجاد سرطان تا 75 سالگی	16 درصد	5/13 درصد	5/14 درصد
تعداد مرگ ناشی از سرطان در سال 1400	46436	32700	79136
میزان مرگ و میر سرطان در هر 100 هزار نفر (استاندارد شده سنی)	9/107	9/78	94
خطر مرگ ناشی از سرطان تا 75 سالگی	10 درصد	7/7 درصد	9/8 درصد
شیوع 5 ساله	7/49	4/52	9/45

بجز ثبت سرطان جمعتی که بیشتر به موضوع بروز و شیوع سرطان ها می پردازد، انواع دیگری از ثبت سرطان دارد که اهداف متفاوتی را پیگیری میکنند. ثبت سرطان مبتنی بر پاتولوژِ، ثبت سرطان سرطان بالینی/بیمارستانی انواع دیگری هستند که ویژگی و اهداف متفاوتی را دنبال می کنند. ویژگی و اهداف این برنامه ها در جدول زیر ارائه شده است.

نوع ثبت	ثبت سرطان جمعيتی	ثبت سرطان بيمارستانی
ويژگي	جمع آوري و ثبت اطلاعات تعيين شده از تمام بيماراني كه در جمعيت هدف بروز مي كند.	خصوصيات فردي و باليني بيماران را در يك يا چند بيمارستان و یا کل کشور جمع آوری و ثبت می كند.
اهداف	• برنامه ريزي كنترل سرطان و كاهش بار سرطان • ارزيابي اثر بخشي برنامه هاي سرطان • تحقيقات بهداشتی	• اهداف مديريت بيمارستانی • ارزيابي كيفيت مراقبت • تحقيقات بالينی
كنترل سرطان	اصلی ترين زير ساخت برنامه كنترل سرطان است.	می تواند کیفیت مراقیت های درمانی و دسترسی بیماران به خدمات را مشخص کند.

دستورالعلمها و مستندات

• دستورالعمل برنامه ملی ثبت سرطان (ضمیه 1)
• قانون ثبت اجباری سرطان (ضمیمه 2)
• دستورالعمل به اشتراک گذاری برنامه ملی ثبت سرطان جمعیتی (ضمیمه 3)
• تفاهم نامه معاونت های بهداشت، درمان و تحقیقات و فناوری در خصوص برنامه ملی ثبت سرطان جمعیتی (ضمیمه 4)
• تفاهم نام آژانس بین المللی تحقیقات سرطان  با انستتیو کانسر به عنوان مرکز همکار برنامه جهانی ثبت سرطان  (ضمیمه 5)
• دستورالعمل انتشار نتایج در کتاب بین المللی سرطان در پنج قاره (Cancer in Five Continents) (ضمیمه 6)
• دستورالعمل عضویت در انجمن بین المللی ثبت سرطان (ضمیمه 7)

نمودارها و نقشه های سرطان

لینک به داشبود powerbi